“სიბრაზის ყოველი შეტევა სისულელეა.” წლების წინ წავიკითხე ერთ პედაგოგთან, რომლის სახელიც ახლა არ მახსოვს, მაგრამ იმდენად მომეწონა მის მიერ გამოთქმული აზრი, რომ ახლაც მახსოვს, მრავალი წლის შემდეგ. ამ იდეამ განსაკუთრებით დამაინტერესა, როგორც აღმზრდელს, რადგან განმანათლებლები არიან, ალბათ, ყველაზე მეტად მიდრეკილნი „ტანტრუმისაკენ“. არა, არ გადანაშაულებ. ჩემი მრავალწლიანი პედაგოგიური გამოცდილება გვიჩვენებს, რომ ნებისმიერი აღმზრდელი ხანდახან ხვდება იმ „სიბრიყვის მორგების“ კლანჭებში. მოსწავლეები განსხვავდებიან როგორც წარსულით, ასევე აღზრდით. ბევრი მოსწავლეა, ვინც უკონტროლოა და შეუძლია თავისი საქციელით მასწავლებელი გააგიჟოს. ბავშვის ქცევის უკან შეიძლება არსებობდეს სხვადასხვა მიზეზი, მშობლების აღზრდის ხარვეზებიდან დაწყებული ქუჩის გავლენით დამთავრებული. ოჯახური დრამები და მშობლების ურთიერთობა ასევე მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს.
მახსოვს, წლების წინ, როცა მისი შვილის საქციელზე მშობელთან განვიხილავდი, ვცდილობდი გამეგო, რა გზები არსებობდა მის დასაწესებლად, დედა ძალიან მშვიდად ამბობდა: „სცემე, ამის გარეშე არ ესმის“. მე ვცემ. და უკვე გასაგები იყო, საიდან მოდიოდა ბავშვის უკონტროლო ქცევა. ბავშვის აღზრდაზე უპირველეს ყოვლისა ოჯახია პასუხისმგებელი. თუ თქვენი პედაგოგიკა და ბავშვის ოჯახი სხვადასხვა კუთხით უყურებს საკითხებს, განსხვავებული შეხედულებები აქვს, სწავლების ამოცანა რთულდება.
მაგრამ მეორე მხრივ, ყოველ შემთხვევაში, ჩემთვის უდავოა, რომ სიბრაზის ყოველი შეტევა არა მხოლოდ სისულელეა, არამედ სისუსტეც. მე მტკიცედ მჯერა, რომ მასწავლებლისთვის ეს მომენტები თვითკონტროლის ნამდვილი გამოცდაა, ტესტები, რომელთა გადალახვა არა მხოლოდ აუცილებელი, არამედ ძალიან მნიშვნელოვანია მასწავლებლისთვის, როგორც ადამიანისთვის და გადამწყვეტი პირობა მისი პიროვნული განვითარებისთვის.
და რა არის გაბრაზების მიზეზები? ისინი განსხვავებულია სხვადასხვა ადამიანებისთვის.
ერთი რამ დანამდვილებით შემიძლია ვთქვა. როდესაც მასწავლებელი კლასში შემოდის შინაგანი სიმშვიდით, დაძაბულობის გარეშე, ცრურწმენების გარეშე, პირადი და ოჯახური პრობლემების მიტოვებით, სწავლება უფრო მშვიდად მიმდინარეობს. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ მასწავლებელმა არ გააღიზიანოს წვრილმანი, წვრილმანი. მაგალითად, სტუდენტების ლაპარაკი, მობილურობა, სხვა რამის კეთება, ერთმანეთს შენიშვნებისა და სმს-ის გაგზავნა, გაკვეთილზე დაგვიანება… რა თქმა უნდა, აკადემიური პრობლემები რჩება და ასევე შეიძლება გამოიწვიოს გაბრაზება ერთმანეთისგან კოპირებით, ხოლო კომპიუტერზე და ბლოგზე დაფუძნებული სწავლების შემთხვევაში, კოპირება ერთმანეთისგან და სხვადასხვა ბლოგებიდან, ინტერნეტის სხვადასხვა განყოფილებიდან, chatGPT, სხვა რამის ნაკლებობა, აკადემიური მუშაობის დროს.
ეს არის ის, რაც დამახასიათებელია სკოლის ასაკის მოსწავლისთვის. გვახსოვს საკუთარი თავი ამ ასაკში? უფროსები, რომლებსაც არ დაუკარგავთ კავშირი ბავშვობის მოგონებებთან, უფრო მშვიდად მიუდგებიან ასეთ კითხვებს. ერთმანეთისგან გადაწერა, გაკვეთილებიდან გაქცევა და დაგვიანება, მასწავლებლის მოტყუების მცდელობა, რატომღაც გამართლება, რაც არ გააკეთეს… ეს სერია შეიძლება დიდხანს გაგრძელდეს. იმ ასაკში მაინც მახსოვს, რომ ასეთი ცოდვების მატარებელი ვიყავი, მიუხედავად იმისა, რომ კარგ მოსწავლედ ჩავთვალე, კარგი, მაინც წარჩინებით დავამთავრე სკოლა.
არ გახსოვს? იყავით მოწესრიგებული მოსწავლე? მაგრამ, რა თქმა უნდა, თქვენს ძვირფას მეგობრებს შორის იყო რამდენიმე უბედურება. აქტიური, ცოცხალი და პრობლემის გადამჭრელი მოსწავლეები შეიძლება იყვნენ ძალიან კარგი მეგობრები, დაჯილდოებულები მაღალი ადამიანური თვისებებით და უყვართ თანაკლასელები. ყოველ შემთხვევაში ჩემს საუკეთესო მეგობრებს შორის ბევრი იყო ასეთი უწესრიგო ხალხი. რა მომეწონა მათში? შესაძლოა მათი გამბედაობა, თავდაჯერებულობა, შინაგანი ძალა, გონების მოქნილობა, იუმორი… არ ვიცი, ახლა მიჭირს ამის თქმა. იქნებ არც მაშინ ვიცოდი. მაგრამ იმ უმართავ, უკონტროლო ადამიანთა შორის იყვნენ ისინი, ვინც გვიცავდა, ჩვენს ქალიშვილებს და გვერდში გვიდგა. მათთან თავს კარგად ვგრძნობდით, მათ გვერდით უფრო თავდაჯერებულები და დაცულები ვიყავით და რა თქმა უნდა, შეგვიყვარდა ისინი. ასე მახსოვს ჩემი სკოლის წლები. ისიც უნდა ვთქვა, რომ ბევრი ჩემი დაუმორჩილებელი მეგობარი, რომელთაც შემდგომში კიდევ ერთხელ შევხვდი, გახდნენ წარმატებული, წარმატებული, აქტიური ადამიანები, ოჯახების კარგი მამები და კანონმორჩილი მოქალაქეები. ისინი უბრალოდ არ ჯდებოდა იმ დროს მასწავლებლების მიერ დაწესებულ ფორმატში „კარგი მოსწავლე, კარგი მოსწავლე“ და იყვნენ მასწავლებლების სამიზნე.
რასაც მე ვამბობ, სულაც არ არის ის, რომ უნდა მივიღოთ ის პირობები, რომლებსაც კარნახობენ სტუდენტები, რომლებიც არ ემორჩილებიან ზოგად წესებს. ბოლოს და ბოლოს, არც ჩვენ გვაქვს ამის უფლება. აქვეა სხვა სტუდენტების უფლებების დაცვის საკითხიც. სტუდენტებს, რომლებსაც არ აინტერესებთ სწავლა, არ უნდა მივცეთ უფლება, ხელი შეუშალონ საგანმანათლებლო პროცესს სხვების სწავლის უფლების გამოყენების აკრძალვით. შენი თავისუფლების ზღვარი სხვის ცხვირამდეა. მე ვამბობ, რომ ზოგადი სასწავლო ატმოსფეროს შენარჩუნებისას, როცა ვერ აინტერესებ უინტერესო სტუდენტს და იძულებული ხარ, შენიშვნაც გაუკეთო და დაუძახო, რომ შეუკვეთო სასწავლო სესიის ჩაშლა, ნუ იქნები ბოროტი, ნუ ჩავარდები უკონტროლო ბრაზის კლანჭებში, უცებ არ გადალახო დასაშვებობის ზღვარი…თქვენ უბრალოდ არ შეგიძლიათ დაკარგოთ თქვენი შინაგანი სიკეთე. ეს ხელს შეგიშლით არა მარტო თქვენ, არამედ მომავალში სტუდენტებთან ურთიერთობის დამყარების უნარსაც. ადამიანმა არ უნდა დაკარგოს თვითკონტროლი ნებისმიერ სიტუაციაში. რთულია? რა თქმა უნდა, ადვილი არ არის. პედაგოგიკა ერთ-ერთი ყველაზე რთული პროფესიაა, რაც კი ოდესმე მიცნობია. მშობლებს ყველანაირი პრობლემა ექმნებათ ერთი ან ორი შვილის აღზრდაში და მათთან ურთიერთობაში. და ყოველდღე მასწავლებელი ურთიერთობს ათობით მოსწავლესთან, ყველანაირი ოჯახიდან, ყველანაირი ღირებულებითი სისტემით და ყველანაირი ტემპერამენტით… აღმზრდელს კი ერთ-ერთი ურთულესი პრობლემა აწყდება: არა მარტო დაარეგულიროს ურთიერთობა მოსწავლესთან, არამედ დააინტერესოს იგი საგანმანათლებლო საქმით, ხელი შეუწყოს თვითგანათლებას, საგანმანათლებლო სამუშაოს აუცილებლობად აქციოს, საქმის კეთება, რისი კეთებაც მოსწავლე სიამოვნებს…
ციფრული ტექნოლოგიების, კომპიუტერებისა და ინტერნეტის ჩვენს ეპოქაში კი კომპიუტერული თამაშები საგანმანათლებლო პროცესის სერიოზული გამოწვევაა. თამაშები, სადაც ბავშვს აქვს საკუთარი თავის გამოხატვისა და გამოხატვის შესაძლებლობა პატარა ასაკიდან. იმ ინტერაქტიულ კომპიუტერულ თამაშებში ის არის გმირი, პრობლემის გადამწყვეტი, საიდუმლოების გამჟღავნება, სირთულეების გადალახვა და საბოლოოდ გამარჯვებული და ყოვლისშემძლე. ამ თამაშებში მას ჰყავს ნამდვილი თანაგუნდელები, მათ შორის სხვადასხვა ქვეყნიდან, სხვადასხვა ასაკისა და უცხოელი მოსაუბრეები. შემთხვევითი არ არის, რომ თამაშის ამ აქტიური ფორმების მეშვეობით ჩვენი მოსწავლეები სწრაფად ეუფლებიან სხვადასხვა ენებს, ძირითადად რუსულსა და ინგლისურს. ეს არის მისი ვირტუალური სამყარო, ფერადი, ჰიპერაქტიური, სავსე სხვადასხვა გრძნობებით: მოლოდინები, გამარჯვების სიხარული, მიღწევების სიხარული, სხვადასხვა სათამაშო ნივთების ყიდვა-გაყიდვა, მოულოდნელი სიტუაციები და მრავალი სხვა. აი, რა ძლიერი კონკურენტი ჰყავს დღეს განათლების პროფესიას. ეს არის პრობლემა, რომელიც ყველა პედაგოგს აწუხებს. საუკუნე არის 21-ე. და დროსთან ბრძოლა ქარის წისქვილებთან ბრძოლას ჰგავს. უსარგებლო და უაზროა. მაგრამ თქვენ მასწავლებელი ხართ და ვალდებული ხართ გადაჭრათ თქვენს წინაშე დაყენებული დრო. როგორ? ოჰ, ეს ასეა, რასაც ჩვენ ვერ ავიცილებთ თავიდან, რაც შესაძლოა აიძულებს განათლების ფუნდამენტურ გადახედვას.