2I საუკუნის გამოწვევების წინაშე, სომხეთის რესპუბლიკის განათლების სისტემა ფუნდამენტური ცვლილებების საჭიროების წინაშე დგას. ტრადიციული, ერთიანი მიდგომა, სადაც ყველა მოსწავლემ ერთი და იგივე მასალა ერთი და იგივე ფორმატით უნდა აითვისოს, ვეღარ აკმაყოფილებს თანამედროვე საზოგადოების მოთხოვნებს. აუცილებელია განათლების ფოკუსირება მოსწავლეზე – მის ინდივიდუალურ საჭიროებებზე, ინტერესებსა და პოტენციალზე.
ეს მიდგომები ავტორის საგანმანათლებლო პროგრამის ცენტრშია: პროგრამა ამ მიდგომებით იმართებოდა და შემუშავდა, თვალსაჩინო შედეგების დაფიქსირებით და მდიდარი გამოცდილების დაგროვებით. ჩვენ მნიშვნელოვნად მივიჩნევთ ამ გამოცდილების წარდგენასა და გავრცელებას, რადგან ის უნიკალურია ჩვენს რესპუბლიკაში.
სომხეთის რესპუბლიკის ზოგადი განათლების სახელმწიფო სტანდარტი, როგორც საგანმანათლებლო პოლიტიკის მთავარი დოკუმენტი, თავისი შინაარსითა და დებულებებით ხელს უწყობს ამ გადასვლას, ხაზს უსვამს ინტერდისციპლინარული კავშირების, სისტემური აზროვნებისა და მოსწავლის ინდივიდუალური გზის მნიშვნელობას. ამ მიდგომის პრაქტიკულ გამოყენებას, პედაგოგიური ტექნიკისა და მიდგომების ერთობლიობას, თქვენ იხილავთ საგანმანათლებლო კომპლექს „მხიტარ სებასტაციში“.
სტანდარტის შესწავლისას თქვენ მნიშვნელოვან დებულებებს გამოყოფთ. ზოგადი განათლების RA სახელმწიფო სტანდარტი განსაზღვრავს არა ცალკეული საგნების კონკრეტულ შინაარსს, არამედ მოსწავლის მიერ ათვისებულ საგანმანათლებლო შედეგებს. ეს მიდგომა ფუნდამენტურია, რადგან ის სკოლებსა და მასწავლებლებს აკადემიურ თავისუფლებას აძლევს აირჩიონ გზები, მეთოდები და ინსტრუმენტები, რომლებიც მათ საშუალებას მისცემს მიაღწიონ დასახულ შედეგებს.
სტანდარტი განსაკუთრებულ ყურადღებას ამახვილებს ისეთი უნარების განვითარებაზე, როგორიცაა კრიტიკული და სისტემატური აზროვნება, პრობლემების გადაჭრა, კომუნიკაცია და თანამშრომლობა. ეს ყველაფერი პერსონალიზებული სწავლების საფუძველს ქმნის, რადგან ის მოითხოვს არა მექანიკურ რეფლექსიას, არამედ ცოდნის ათვისებას და გამოყენებას საკუთარი პრეფერენციებისა და მიზნების კონტექსტში. ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მე-12 კლასისთვის, რადგან ეს სკოლის განათლების ბოლო ეტაპია და პირველი ნაბიჯი უმაღლესი განათლების ან პროფესიული საქმიანობისკენ.
თუმცა, პრობლემა ის არის, რომ მე-12 კლასი, დამახსოვრებაზე დაფუძნებული მონაცემთა ბაზის მიდგომებით და გაუნათლებლების სკოლა, სხვა მოთხოვნებსა და რეალობას გვთავაზობს. სკოლა ხდება დამაკავშირებელი რგოლი გაუნათლებლებსა და დამრიგებელს შორის. მონაცემთა ბაზის დავალებები გულისხმობს მექანიკურ დამახსოვრებას, მხოლოდ მცირე ნაწილი გულისხმობს ლოგიკას ან სხვა უნარების არსებობას. მასწავლებელი იძულებულია, გაუნათლებელი სწავლების გზას გაჰყვეს, რაც რეალურად ეწინააღმდეგება სტანდარტების პრინციპებს. სკოლა და მასწავლებელი დაუცველ, გაუგებარ სიტუაციაში აღმოჩნდებიან. მასწავლებელს არ ეძლევა ინსტრუმენტები, უნარები ან თავისუფლება, რათა შეძლოს დამახსოვრებისგან თავის დაღწევა და სხვა უნარების განვითარება. ავტორის საგანმანათლებლო პროგრამის მოდელის წარმატების გასაღები შემოქმედებითი მასწავლებლის შემოქმედებითობაშია. აქ მასწავლებელი არ არის ინფორმაციის ცალმხრივად გადამცემი დამრიგებელი, არამედ მეგზური და მოტივატორია. მისი მთავარი ამოცანა არ არის მასალის „მოყოლა“, არამედ ისეთი გარემოს შექმნა საგანმანათლებლო სესიისთვის, რომელშიც მოსწავლეები ცოდნის აქტიურ მკვლევარებად იქცევიან.
შემოქმედებით მასწავლებელს შეუძლია გაკვეთილის ისე ორგანიზება, რომ მოსწავლეები მონაცემთა ბაზის ამოცანებს არა სავალდებულო ტვირთად, არამედ საინტერესო გამოწვევად გაეცნონ. ის ეხმარება მოსწავლეებს იპოვონ თემები, რომლებიც შეესაბამება მათ შინაგან ინტერესებს და ცდილობს დააკავშიროს ისინი ცხოვრებასთან და რეალობასთან, აფიქრებინებს, ადარებს ერთმანეთს, ასწავლის.
მე-12 კლასის მოსწავლეებისთვის იქმნება გარემო, სადაც მათ შეუძლიათ თავად აირჩიონ მიმართულებები და იმუშაონ მათზე. ცხადია, რომ რთულია მოსწავლეების გამოყოფა მონაცემთა ბაზის შაბლონისგან, წერის რეპეტიტორული მეთოდისგან, მაგრამ ეს აუცილებელია.
მოსწავლის არჩევანი ამ სისტემის მნიშვნელოვანი კომპონენტია.
სასწავლო გეგმის დავალების შესწავლად გადაქცევა პერსონალიზებული სწავლების ერთ-ერთი ეფექტური ინსტრუმენტია, რომელიც სასწავლო კომპლექსში გამოცდის პროცესშია. საგანმანათლებლო კომპლექსის მიერ შექმნილი თავისუფალი გარემო, პირველი კლასიდან ინფორმაციული ტექნოლოგიების გამოყენება, მე-12 კლასის მოსწავლისთვის შესაძლებლობას იძლევა, პრობლემები სხვა ფორმატში აღიქვას და არაერთი მნიშვნელოვანი უნარი ჰქონდეს. მე-12 კლასში მოსწავლეს უკვე აქვს ათვისებული ჩვენი სისტემის ძირითადი მიდგომები, მიჩვეულია საკუთარი აზრის შექმნას, ანალიზს, შესწავლას და გამოთქმას.
რა თქმა უნდა, სიამოვნებით შევავსებდი სტატიას მედიის როლისა და საგანმანათლებლო კომპლექსის მიერ შექმნილი თავისუფალი გარემოს გავლენის ხაზგასმით მე-12 კლასელების უნარების ჩამოყალიბებაზე.
ამ გარემოში „მონაცემთა ბაზის დავალება“ ხელახლა განისაზღვრება და ხდება დამოუკიდებელი კვლევა მოსწავლის მიერ არჩეულ თემაზე. ეს აღარ არის დამატებითი სამუშაო, არამედ ინდივიდუალური პროექტი, რომლის შედეგიც შეიძლება იყოს კვლევა, პროექტი. მასწავლებლის როლი აქ ხელმძღვანელობითია: ის ეხმარება კვლევითი კითხვის ჩამოყალიბებაში, გვთავაზობს ლიტერატურას, აწყობს დისკუსიებს, დებატებს. ეს მიდგომა საშუალებას აძლევს სტუდენტს არა მხოლოდ გააღრმავოს ცოდნა მისთვის საინტერესო სფეროში, არამედ განავითაროს კვლევითი, ანალიტიკური, პრეზენტაციისა და თვითმართვის უნარები, რომლებიც აუცილებელია უნივერსიტეტში და შემდგომ ცხოვრებაში, ასევე გაეცნოს მონაცემთა ბაზის დავალებებს.
ჩვენს მიერ შემოთავაზებული ეს მოდელი გვიჩვენებს, თუ როგორ უნდა გარდავქმნათ სტანდარტული დებულებები სიცოცხლისუნარიან საგანმანათლებლო აქტივობებად. სახელმწიფო სტანდარტი განსაზღვრავს „რას“ (საგანმანათლებლო შედეგებს), ხოლო საგანმანათლებლო კომპლექსი განსაზღვრავს „როგორ“-ს (მათი მიღწევის გზებს), რაც დაფუძნებულია შემოქმედებით მასწავლებელზე, მედიასა და თავისუფალ გარემოზე.
როგორც მასწავლებელი, მე ვავითარებ და ვამოწმებ ამ მოდელს, რომელიც აჩვენებს, რომ განათლების მოდერნიზაცია მოითხოვს არა შინაარსის მექანიკურ ცვლილებას, არამედ მიდგომის ფუნდამენტურ გადახედვას, ცენტრში მოსწავლისა და შემოქმედებითობის დაყენებით.
ინდივიდუალური სწავლება, რომელიც დაფუძნებულია მასწავლებლის შემოქმედებით ხელმძღვანელობაზე, მედიის ინტეგრაციასა და თავისუფალი საგანმანათლებლო გარემოს შექმნაზე, ასწავლის არა ცოდნის „დამგროვებლებს“, არამედ შემოქმედებით, კრიტიკულად მოაზროვნე პიროვნებებს, რომლებსაც აქვთ დამოუკიდებლად სწავლისა და პრობლემების გადაჭრის უნარი, რომლებიც მზად არიან თანამედროვე სამყაროს გამოწვევებთან გასამკლავებლად.
მაგალითად, წარმოგიდგენთ პროექტის პაკეტს, რომელიც შეიცავს სხვადასხვა შესაძლებლობებისა და უნარების მქონე სტუდენტების ნამუშევრებს: