სუსან მარკოსიან
შეფასების საკითხებზე საუბრის გაგრძელების ახალი შესაძლებლობაა მე -9 კლასის ერთობლივი გამოცდების შესახებ განცხადებაა. და რატომ არიან განსაკუთრებით დაფიქსირებული სომხურ ენაზე.
როდის, როგორ სწავლობენ ბავშვები დედა ენას. ან ადამიანი როგორ სწავლობს უცხო ენას, როდესაც სხვა ქვეყნებში მოუმზადებელნი არის? ერთის მხრივ, სიტყვიერ გარემოში ადამიანი სწავლობს ენაზს, საკომუნიკაციო უნარ-ჩვევები პედაგოგის გარეშე, თავისებურად, იწყება საუბარი. მეორეს მხრივ, რა თქმა უნდა, არ შემიძლია ვთქვა, რომ ოჯახს აქვს როლი ბავშვის მშობლიური ენის შესწავლაში. საუბრის უნარების პირველი ეტაპია ოჯახი, ბავშვთა განვითარების პირველი ეტაპი (თვითგანათლება) ხორციელდება ოჯახში. დედა-მამა-ბებია-ბაბუა უფროსი დის-ძმის როლი სიტყვიერ გარემოს ჰქმნის.
ეს არის ცნობილი ფაქტი, როდესაც ბავშთან საუბრობენ “მისი ენით”, ამ დროს ბავშვი მოგვიანებით იწყებს ლაპარაკს, სიტყვის ფორმა, გრამატიკული ფორმა შეცდომებით იწყებს სწავლას. იმ დროს როდესაც ბავშთან სწორად ლაპარაკობენ, ბავშვი სტორად და ადრე იწყებს საუბარს. მაგრამ ყველა ბავშვს, ვისაც არ აქვს ჯანმრთელობის პრობლემები ლაპარაკობენ სურვილის შესახებ, აზრს გამოხატავენ, უსმენენ-პასუხობენ.
ბავშვის-მშობელის ამ სამუშაოსთვის არავინ ნიშანს არ დევს, პასუხისმგებელობაზს არ სთხოულობს მშობლისგან “არადამაკმაყოფილებელი” შედეგისთვის.
სკოლაში მშობლიური ენის სწავლებას საპატიო ადგილი აქვს. სახელმწიფო სტანდარტების მიხედვით მიხედვით “სომხურ ენას, ლიტერატურას” პირველი ადგილია გამოყოფილი, პროგრამის ნორმატიული მოცულობაით მაქსიმალური საათი. საგანმანათლებლო პროგრამებით 9 წლის განმავლობაში სწავლობენ მშობლიურ ენას, როგორც საბაზო განათლების ძირითადი მოთხოვნება. კურსდამთავრებული სრულად ჰქონდეს შესაძლებლობა სომხურის კომუნიკაცია. ა. ლიტერატურულად, ლამაზი წერილობითი შექმნა წინადადება, ბ.მოისმინოს და გაიგოს სხვისი სიტყვა, გამოხატოს თავისი აზრები და შეხედულებები, გ. სრულყოფილად და ექსკლუზიურად წაიკითხოს და გამოხატოს აზრი, დ. გაიგოს სხვადასხვა სირთულე, შედარებით ვრცელი წერილობითი ტექსტები, ე. დაწეროს საკუთარი ტექსტი და წაკითხული უცნობი ტექსტი, ზ. დაწეროს საკუთარი ესეები, ი. განსაზღროს ლიტერატურული ანალიზი,
განსაზღროს მხატვრული ღირებულების ლიტერატურა დაბალი ხარისხის შემოქმედებისგან”. შემდეგ, სხვადასხვა შემოწმებების და გამოცდების დროს აღმოჩნდება, რომ საგნის ნიშანი არ ემთხვევა ბავშვის საგნის ცოდნას. ბავშვების ოცდაათი პროცენტ ღებულობს არასაკმარისს. მიუხედავად ამისა “ლამაზი” სიტყვის შეფასება ძნელია.
მშობლიური ენის დამოკიდებულება საკმაოდ განსხვავდება საგანმანათლებლო პროგრამისგან. რა სიტყვიერი გარემოა შექმნილი მედიაში და სოციალურ ქსელში? მათ შორის დღევანდელი პოლიტიკური რიტორიკით. და ისინი, ვინც გამოცდები აქვთ ჩაბარებული, მათი უმრავლესობა მოსწავლეთა მიმართ მკაცრი, მშობლიური ენის სწავლების, მისი შედეგების კრიტიკოსები…
არაფერია, რომ პროფესიონალი განათლების მქონე ადამიანები, მათ შორის ჟურნალისტი, ახალი დეპუტატი, წლების განმავლობაში ცნობილი ფიგურა მოკლედ არ გამოხატავენ თავიანთ აზრს, არასრულად გამოთქვავენ წინადადება, გრამატიკული, სინტაქსური შეცდომებით. მათ თვის შეიძლება? ისინი უფროსები არიან? მაგალითისთვის შერს არ წავალ…დავით გიურჯინიანის ფბ ბლუმს წარმოგიდგენთ…
აშკარაა, რომ რაღაც არასწორია …
გარე შემოწმების-გამოცდების შესახებ.
სრ ზოგადი განათლების შესახებ (მუხლი 18, მოსწავლეთა შეფასება და ატესტაცია):
1. მოსწავლეთა აკადემიური პროგრესის მიმდინარე, საბოლოო (ნახევარწლიანი და წლიური) შეფასება, მათი ფორმები, მეთოდები, სიხშირე, დავალების შინაარსის შერჩევა ხდება საგანმანათლებლო დაწესებულების მიერ სახელმწიფო ზოგადი განათლების სტანდარტისა და სხვა ნორმატიული სამართლებრივი აქტის შესაბამისად.
2. საბაზო და ზოგადი განათლების პროგრამების დასასრულს, სახელმწიფო ორგანიზაციის ატესტაცია უნდა შემოწმდეს სახელმწიფო საგანმანათლებლო სტანდარტების მოთხოვნებთან შესაბამისობაში.
“ატესტაცია” ნიშნავს: 1. აღწერა, ოფიციალური აზრი. 2 თანამდებობას გადაწყვიტას შესაგებებლად. 3 თანამდებობა ( წყარო:
თანამედროვე სომხური ენის განმარტებითი ლექსიკონი). ატესტაციისთვის რატომ უნდა ჩატარდეს გამოცდები? და ეს საკმარისი არ არის, რესპუბლიკაში მეცხრე კლასის მოსწავლეები იგივე ლიტერატურულ ტექსტს წერენ (არჩევანის უფლების გარეშე), ავსებენ იგივე ტესტს. ეს არის ცენტრალიზებული გამოცდა? რატომ? რა არის მისი გამართლება? რატომ არის საჭირო ამ გამოცდების შედეგები.
მთარგმნელი: რინა შაგინიანი