მუზეუმების როლი ძალიან მნიშვნელოვანია ჩვენს ცხოვრებაში. ეს კულტურული დაწესებულებები ყოველთვის დიდ ფუნქციას ასრულებდნენ და დღესაც ასრულებენ. ისინი რეალური პლატფორმებია კაცობრიობის მიერ შექმნილი ღირებულებებისა და ტრადიციების გადაშენებისგან გადასარჩენად, მომავალ თაობებზე გადასატანად და განვითარებისთვის. დღევანდელი მუზეუმები აგრძელებენ ტოლერანტობის, მშვიდობის, კულტურული მრავალფეროვნების პატივისცემის ატმოსფეროს ფორმირებას, აუმჯობესებენ ადამიანების ცხოვრებას და ასწავლიან საზოგადოებებს თავიანთი გრძელვადიანი საქმიანობით.
დღეს მსოფლიოს წამყვან ქვეყნებში სამუზეუმო საქმიანობის სფეროში მუშავდება ახალი, ალტერნატიული მექანიზმები, რაც ადასტურებს, რომ დადგა დრო ამ კულტურულ ცენტრებში მრავალშინაარსიანი აქტივობების გამოყენება, რაც კიდევ უფრო გაზრდის ვიზიტორთა ინტერესს და გააუმჯობესებს სამუზეუმო მომსახურების ხარისხს.
დროა ამ ალტერნატიულ მექანიზმებს შორის პრიორიტეტი საგანმანათლებლო და საგანმანათლებლო ფუნქციებს მიენიჭოს და მუზეუმები, გარდა კულტურული ფასეულობების საცავებისა, გახდეს საგანმანათლებლო პროექტების განხორციელების ცენტრებიც. ამ შემთხვევაში მუზეუმში ვიზიტს არა მხოლოდ შემეცნებითი, ესთეტიკური და საგანმანათლებლო მნიშვნელობა ექნება სტუდენტისთვის, რომელიც ასწავლის, ავითარებს მის გემოვნებას, წარმოსახვას, ავლენს მის მრავალმხრივ შესაძლებლობებს, არამედ სტუდენტს ექნება შესაძლებლობა განახორციელოს საგანმანათლებლო და კვლევითი პროექტები ამ კულტურულ დაწესებულებებში. მუზეუმში შექმნილი ნებისმიერი ნაწარმოების შესაბამისი გარემო.
ჩემი მრავალი მოგზაურობის დროს მომეცა საშუალება ვიყო მსოფლიოს მრავალ მუზეუმში, რომელთაგან ბევრში ინფორმაციული ტექნოლოგიები იმდენად ფართოდ იქნა გამოყენებული ბოლო წლებში, რომ მრავალენოვანი გიდის საჭიროებაც კი გაქრა. თანამედროვე ტექნოლოგიების წყალობით, მუზეუმის მრავალეროვნულ ვიზიტორებს საშუალება აქვთ დაათვალიერონ მუზეუმის დარბაზები და მოუსმინონ მათ სასურველ ენაზე მოწოდებულ ინფორმაციას ერთდროულად მრავალენოვანი ყურსასმენების გამოყენებით. ამავე საინფორმაციო ტექნოლოგიების წყალობით დღეს გარდაიქმნება მრავალი „კლასიკური“ მუზეუმი მსოფლიოში, რომლებშიც მნახველი არ არის წინა პასიური მსმენელი ან დამკვირვებელი, მაგრამ ვერც კი ამჩნევს, როგორ ხდება ამა თუ იმ ისტორიული გარემოს ან უახლესი საშუალებებით ხელახლა შექმნილი რეალობის აქტიური პიროვნება. ამგვარად, მე მქონდა საშუალება მენახა, როგორ გადაიქცა ჰანს კრისტიან ანდერსენის სახლ-მუზეუმი ქალაქ ოდენსეში, დანიაში, რემონტის შემდეგ, ჭეშმარიტად ზღაპრულ რეალობად, რომელიც წარმოადგენდა დიდი მთხრობელის ნამუშევრების გარემოს, სადაც არა მხოლოდ მცირე მნახველები, არამედ ზრდასრულებიც, მოულოდნელად გამოჩნდნენ ცნობილ ზღაპრულ ეპიზოდში, მადლობის ნიშნად. Rodary გადაწყვეტილებები იმ ზღაპრული გარემოსთვის.
სიამოვნებით უნდა ვაღიარო, რომ ეს საინტერესო იდეები და ინოვაციური გადაწყვეტილებები, რომლებიც ბოლო წლებში გამოჩნდა მსოფლიოს სამუზეუმო კულტურაში, ნელ-ნელა აღწევს სომხურ სამუზეუმო გარემოშიც და მინდა მჯეროდეს, რომ ჩვენი სასწავლო დაწესებულებების შემდგომი ერთობლივი მუშაობა ერევანთან, ასევე სომხეთის სხვადასხვა მუზეუმ-ლაბორატორიებთან, მუზეუმ-ნაკრძალებთან, ახალ საგანმანათლებლო წარმატებებს დააფიქსირებს.
2024 წელს საგანმანათლებლო კომპლექსური პროექტების განხორციელებისას განვახორციელე არაერთი საგანმანათლებლო გასეირნება ჩვენი ცნობილი მოღვაწეების სახლებსა და მუზეუმებში, რისთვისაც წელს, 2025 წელს, დაჯილდოვდა „სანტა კლაუსი 2024-2025“-ის პრემიით. მე, როგორც მშობლიური ენის მასწავლებელი, დიდ მნიშვნელობას ვანიჭებ მსგავს მოგზაურობებს და ასეთი მოგზაურობის „საგანმანათლებლო“ კომპონენტს ყოველთვის ვინახავ ჩემი საქმიანობის ხედვის არეალში. არაერთხელ დავრწმუნდი, რომ მწერლის, ხელოვანისადმი მიძღვნილი პროექტის განხორციელებისას მოსწავლის მიერ მიღებული ცოდნა ხდება მისი და მტკიცედ იბეჭდება მის მეხსიერებაში, როდესაც ყველაზე ნაცნობ გარემოში, მწერლის, ხელოვანის მშობლიურ სამყაროში ან სახლ-მუზეუმში, მოსწავლე წარმოაჩენს თავს არა მხოლოდ როგორც პასიური მსმენელი ან სტუმარი, არამედ კითხულობს მის ნაწარმოებებს. ცხოვრობდა, ხედავს, ეხება მის პირად ნივთებს, უსმენს მის ხმას და ა.შ.
ჩვენი პირველი ვიზიტი სახლ-მუზეუმში წინა წელს, 2024 წელს, პირდაპირ კავშირში იყო ზამთრის ეთნოგრაფიულ ფესტივალთან. მე ვსაუბრობ ჩვენს ვიზიტზე ლუსიკ აგულეცის სახლ-მუზეუმში. სხვაგან სად შეიძლება ნახოს, შეხება, შეხება, აღფრთოვანება ამხელა ეთნოგრაფიული მასალისა და აქსესუარების, თუ არა აქ? როგორც მოგზაურობის კოორდინატორს ვგეგმავდი, რომ მოსწავლეებმა, ეთნოგრაფიულ ფესტივალზე გაწეული სამუშაოს გარდა, ნახონ და ამოიცნონ ის ნივთები, სასოფლო-სამეურნეო და საყოფაცხოვრებო იარაღები, რომლებიც მოხსენიებულია ჩვენს წაკითხულ მოთხრობებსა და საუბრებში: ჯალამბარი, სანდრკი, ხნოცი, დოქი, კჩუჩუ, ხურჯი, თრეჩი, ხალიჩა, ხალიჩა და ა.შ. მოსწავლეებისთვის ყველაფერი საინტერესო იყო, ზოგი პირველად ხედავდა ბევრ რამეს.
როცა გიდთან ერთად მუზეუმის დარბაზებში ვსეირნობდით, საგანმანათლებლო კომპლექსის დასავლეთისა და ჩრდილოეთის სკოლების მე-4 კლასელები მასწავლებლების არმინე აბრაჰამიანისა და ჰაიკუჰი ხოჰანისიანის თანხლებით დაგვხვდნენ. ჩვენი მოსწავლეებისთვის მუზეუმის თანამშრომელი საინტერესო თამაშს ატარებდა, კვატერნიელთა ეთნოგრაფიულ ცოდნას ამოწმებდა. ჩვენი კოლეჯის სტუდენტებიც აღფრთოვანებულები შეუერთდნენ მათ. უფროსთა და უმცროსთა თანამშრომლობითი თამაში-შეჯიბრება-კლასი წარმატებული გამოდგა და, რა თქმა უნდა, მეოთხე კლასელთა გამარჯვებით დაგვირგვინდა.
საგანმანათლებლო კომპლექსის კალენდრით განსაზღვრული პროექტის „ვკითხულობთ ჩარენცის“ ფარგლებში, კოლეჯის პირველკურსელებთან ერთად ყოველწლიურად ვესტუმრებით ჩვენი დიდი პოეტის, ეღიშე ჩარენცის სახლ-მუზეუმს. შექმნილი ვითარებიდან გამომდინარე, როგორც მშობლიური ენის მასწავლებელს, მაშინ მომეცა საშუალება თავად ვყოფილიყავი გიდი და მუზეუმში ჩამეტარებინა გაკვეთილი. კითხვა-პასუხის შთამბეჭდავი გაკვეთილი გამოდგა, ნასწავლის შემოწმება, ახალი ცოდნის დამატება, ერთად ჩარენტის კითხვა.
მუზეუმების საერთაშორისო დღიდან, 18 მაისიდან, ორი წელი გავიდა, კოლეჯის სტუდენტების დიდი ჯგუფით, საღამო-ღამეს ვატარებთ ერევნის მუზეუმებში (იხილეთ აგრეთვე 2023 წლის მოგზაურობა). ვფიქრობ, მშვენიერი შესაძლებლობაა ერთდროულად მოვინახულო რამდენიმე, ოთხი ან ხუთი მუზეუმი და მოვაწყო გართობა მეგობრებთან ერთად უნიკალურ სამუზეუმო გარემოში, მით უმეტეს, რომ ერთ საღამოს, როგორც სტუდენტებს, ასევე მე გვაქვს საშუალება მოვუსმინოთ მაღალი ხარისხის მუსიკას არამ ხაჩატრიანის სახლ-მუზეუმში, ვნახო და ამოვიცნო სომეხი და მსოფლიო მხატვრების შედევრები ეროვნულ გალერეაში, Kocharanervanos, Koyanervanos-ში. ისახაკიანს დაუკავშირდეს სულიერს სახლ-მუზეუმებში მხატვრული გამოხატვის წყალობით და იმ დღეს იგრძნო თავი ცოცხალი ქალაქის ღამის აქტიურ ნაწილად. ვფიქრობ, „ტრადიციას“ არც 2025 წელს დავარღვევთ.
მუზეუმის ღამეს ჩვენზე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა ჩვენმა ვიზიტმა მატენადარანში. ხაზგასმით მინდა აღვნიშნო, რომ მატენადარანი სპეციალურად მომზადდა სამუზეუმო ღამისთვის: სწორედ ეზოში მოეწყო ხელოვნების სიმპოზიუმი, რომელშიც სხვადასხვა ასაკის არაერთი ბავშვი მონაწილეობდა. სიურპრიზები იყო შიგნითაც, სადაც ერთდროულად რამდენიმე საინტერესო გამოფენა იყო წარმოდგენილი. ასევე გამოიფინა ისტორიული სომხეთის სხვადასხვა რეგიონის კოსტიუმები, ეროვნული სამკაულები, თავსაბურავი, რომლებიც ასევე გადაეცათ დღის მნახველებს ფოტოების გადასაღებად. მან დაინახა მოგზაურობაში მონაწილე ჩვენი გოგონების ენთუზიაზმი, რომ გადაეღოთ ფოტოები ეროვნულ კოსტუმებში და დეკორაციებში.
მიმდინარე წლის ოქტომბერში პროექტების „ვკითხულობ ვაჰაგნ დავთიანს“ და „ანტიბაცილ კომიტასის“ გაერთიანებით მარინე მკრტჩიანთან ერთად ვეწვიეთ კომიტას მუზეუმ-ინსტიტუტს და პანთეონს. მოსწავლეებთან ერთად პანთეონში და ასევე მუზეუმის შიგნით დავგეგმეთ რეციტალი და კომიტასის სიმღერების შესრულება.
დარწმუნებული ვარ, მუზეუმების მონახულების კულტურა ის პირდაპირი გზაა, რომელიც სკოლის ასაკის ყველა მოსწავლემ უნდა გაიაროს. ეს ვიზიტები ხომ პირდაპირ ხელს შეუწყობს მოზარდი მოსწავლის გემოვნების ჩამოყალიბებას, ინტელექტუალური მოთხოვნილებების დაკმაყოფილებას და ეროვნული ფასეულობების დაფასებას.
მოგზაურობის პროექტები და ანგარიშები შეგიძლიათ იხილოთ შემდეგ ბმულებზე: