Ինչպես հայերենի և հայոց պատմության ուսումնասիրության համար, այնպես էլ եկեղեցական արարողակարգի ներկայացման և ընկալման համար գրաբարի իմացությունը հիմնաքարային նշանակություն ունի: Ազգային ակունքներն իմանալու, ստեղծված գրականությունն ուսումնասիրելու համար գրաբարի իմացությունը կարևոր է:
Ուսումնասիրելով միջազգային փորձը՝ պարզեցի, որ Եվրոպայի 30-ից ավելի երկրների դպրոցներում ուսումնասիրում են հին հունարենը, աշխարհի շատ երկրներում դպրոցների պարտադիր ուսուցանվող առարկաներից է լատիներենը։ Համաշխարհային փորձը ցույց է տալիս, որ այս լեզուների իմացության շնորհիվ շատ հեշտ է սովորել այլ լեզուներ, ճանաչել համաշխարհային մշակույթը, արվեստը, տարբեր լեզուների, ազգերի, քաղաքակրթության ծագումն ու զարգացումը։
Իսկ մեզ՝ հայերիս համար մեր արմատներին ու մշակույթին հասու լինելու համար կարևոր է գրաբարի դերն ու նշանակությունը կրտսեր տարիքից սերմանելը:
«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում գրաբարյան տեքստեր յուրացնելը ամենօրյա գործունեություն է։ Բազմաթիվ են ծեսերի ժամանակ երգվող գրաբար գրված երգերը: Կրտսեր դպրոցում դրանք իրականացվում են անգիր անելով, քանի որ տարրական դպրոցի սովորողները չեն կարող կարդալ գրաբար:
Միտքը՝ 2-րդ դասարանում գրաբարն ավելի հասկանալի դարձնելու, հղացավ «Դյուցազնապատում» նախագծի ընթացքում, երբ սովորողները յուրացրին «Արտաշես և Արտավազդ» առասպելից փոքրիկ հատված: Տեսնելով երեխաների ոգևորությունը նոր նյութի նկատմամբ, կիրառելով խաղային բոլոր հնարավոր մեթոդները (Արտաշեսի և Սաթենիկի զրույցի «կենդանացում», Արտավազդի ու հոր զրույցի քննարկում )՝ սկսեցինք «Գրաբարը կրտսեր դպրոցում» նախագիծը:
Մհեր Պետրոսյանի մայրիկ Մարինա Գևորգյանը գրեց․«Իմ կարծիքով միտքը հրաշալի է, որ երեխաները լսեն, ծանոթանան և սովորեն մեր առասպելների, պատմական անձերի մասին վիպական երգերը»: Նանե Գևորգյանի մայրիկ Գայանե Գևորգյանը՝ «Շատ ուրախ եմ, որ այս տարիքում ուսումնասիրում են նաև գրաբարը: Շատ լավ մտահղացում է»: Մարիա Սահակյանի մայրիկ Աննա Ղուկասյանը արձանագրել էր՝ «Հրաշալի գաղափար է»: Պռոշյան Ալենի մայրիկ Նազելի Սամսոնյանը՝ «Մենք նույնպես շատ գոհ ենք, որ այս տարիքում ուսումնասիրում եք գրաբարը: Ալենը մեծ սիրով տանը ասում է»։
Իհարկե, համեմատելի չեն գրաբարը կրտսեր և ավագ տարիքում սովորողին հասկանալի դարձնելու մեթոդները: Կրտսեր դպրոցում քերականությունը դառնում է երկրորդական, առաջ են մղվում ուղղախոսությունը, բառերի ճիշտ հասկանալը, լսել-«անգիր անելու» փոխարեն ինքնուրույն կարդալու, կարդացածը բառարանի օգնությամբ հասկանալու և մեկնաբանելու կարողությունների զարգացումը: Վաղ տարիքում գրաբարը հասկանալու շնորհիվ ավելի հեշտ կլինի ավագ տարիքում նոր գրականություն ուսումնասիրելը, տեքստերը յուրացնելը, մեկնաբանելը։
Հիմա կարդում ենք, վերլուծում փոքրիկ հատվածներ, միացնում գրաբար գրված երգերին: Նախագծի շարունակությունը եղավ Հյուսիսային դպրոցի երաժշտության մասնագետ Հասմիկ Մաթևոսյանի օգնությամբ փոքրիկ ներկայացումների բեմադրումը (միացնում գրաբարով գրված տեքստն ու ժամանակակից ռիթմերը):
Որպես նախագծի այս տարվա ամփոփում՝ այցելեցինք Մատենադարան՝ ծանոթանալու ամենահին ձեռագրերին։