Թվացյալ սահմանները

Երևանի «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում իրականացվող հեղինակային մանկավարժության ծրագրում կարևոր բաղադրիչ են կրթական փոխանակումների նախագծերը: Այդ նախագծերով կրթահամալիրի սովորողների ու դասավանդողների տարբեր խմբեր գործընկերային կապեր են հաստատում ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ Արցախի ու Վրաստանի դպրոցների, կրթական կազմակերպությունների հետ: Գործընկերությունը հնարավորություն է հեղինակային կրթական ծրագրի տարածման, այլոց փորձի ուսուսումնասիրման, համատեղ երկարաժամկետ նախագծերի մշակման ու իրականացման: Այն, որ «Հայ-վրացական հանրակրթական կամուրջներ» նախագիծն արդեն ունի տասնամյա պատմություն, կրթական փոխանակումների կայունության, գործընկերային մթնոլորտի, համատեղ բազմաբնույթ նախագծերի իրականացման արդյունք է: Կրթահամալիրի կրթական կամուրջները կապում են նաև Թուրքիայի հետ: Ութ տարի շարունակ դասավանդողների և սովորողների տարբեր խմբեր մասնակցում են Իզմիր քաղաքում գտնվող ՆԱԱՍԱ-ի միջազգային տիեզերագիտական ճամբարին: «Հրանտ Դինք» հիմնադրամն առիթ դարձավ կրթական փոխանակումների ծրագրերը տարածելու նաև Ստամբուլում: Հայաստան-Թուրքիա դրամաշնորհային ծրագրով 2017 թվականին կրթահամալիրի դասավանդողների 10 հոգիանոց խումբը եղավ Ստամբուլում՝ Պեզչյան հայկական վարժարանում, «Հրանտ Դինք» հիմնադրամում, որն էլ սկիզբ դրեց հետագա համագործակցությունների:

Ստամբուլի Տատյան վարժարանը կրթահամալիրի սովորողների և դասավանդողների խմբին հրավիրեց Ստամբուլ` համագործակցելու, կրթական ու մշակութային կամուրջներ ստեղծելու:
Այսպիսով, կազմվեց նախագիծը, սովորողները սկսեցին մաս-մաս աշխատել ու ճանաչել Թուրքիան,Պոլիսը: Ընտրված է փոխադրամիջոցը, կազմված է խումբը, գիտենք երթուղին և, որ ամենակարևորն է, մեզ սպասում են պոլսահայ ընտանիքներն ու Տատյան վարժարանի ուսուցիչները:
Հաշվետվությունս կբաժանեմ մի քանի մասի:

Տատյան վարժարանի հետ կրթական փոխանակման նախագիծը
Տատյան երկսեռ վարժարանը հիմնվել է 1892-ին, Կ. Պոլսում՝ Տատյան գերդաստանի բարերարությամբ։ Ներկայումս (2003թ.-ից) ունի մանկապարտեզ, նախակրթարան, միջնակարգ բաժիններ, որոնցում սովորում է 426 աշակերտ: Այստեղ սովորում են պոլսահայ ընտանիքների երեխաները: Հայկական վարժարանի նպատակն է պահպանել ու տարածել հայերենը, հայկական ավանդույթները, ծեսերը, մշակույթը: Հայաստանի հետ կրթական կապեր հաստատելու նպատակներից մեկն էլ հենց այն է, որ պոլսահայ երեխաները շփվեն հայաստանցիների հետ, լինեն հայկական միջավայրում, տեսնեն հայերեն տառեր: Երևանի «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի հետ համատեղ ծրագրի միջոցով հայաստանցի սովորողները հյուրընկալվեցին պոլսահայ ընտանիքներում: Սա նախագծի թերևս կարևորագույն բաղադրիչն էր: Դպրոցը կազմակերպել էր սովորողների մշակութային, կրթական ծրագիրը: Համատեղ ներկայացում ունեցանք, Միլենա Թևատրոսյանը ներկայացրեց «Համբույրի մը մեջ» մոնոներկայացումը, իրենք էլ Ռոպեր ՀատԷճեանի ասույթների հիման վրա բեմադրված ներկայացումը: Աննա Երիցյանը կազմակերպեց ազգային պարի, պարերգի ուսուցում:

Կրթահամալիրի սովորողները մասնակցում էին ուսումնական պարապմունքներին. նրանց հետաքրքրում էր՝ ինչպես են անցնում դասերը արևմտահայերեն, դասի կառուցվածքը և իհարկե, ինչպես են դասին մասնակցում իրենց ընկերները: Ուսումնական կարևոր պտույտ ունեցանք Բոսֆորի ափին գտնվող հայկական եկեղեցիներով, եղանք Կեդրոնական վարժարանում: Վարժարանի դասախոս տեր Հուսիկ քահանան մեզ ներկայացրեց եկեղեցիների ճարտարապետությունը, պատմությունը, հովվապետերին: Կրթական ծրագրերով էապես տարբերվում են հայաստանյան դպրոցներից: Այստեղ ծնողների կամ այլ պոլսահայերի անուններ կտեսնեք դպրոցի տարբեր հարկերի պատին գրված. նրանք դպրոցի բարերարներն են, որ ներդրումներ են կատարում ծրագրերի համար. երևույթը Ստամբուլում շատ տարածված է: Դպրոցի տնօրեն տիկին Ալիսը ամեն բան այնպես էր կազմակերպել, որ մեր սովորողները մի վայրկյան անգամ իենց օտար չզգան. համատեղ նախաճաշեր, միասնական ճամփորդություններ, երեկոյան ներկայացում, մշտապես ուղեկցող դասավանդողներ: Բոլոր սահմանները ջնջված են, ինչը այս նախագծի հաջողության կարևորագույն գրավականն է: Հաջողություն եմ համարում նաև այն, որ թուրքական մեջլիսի՝ կրթության մասի ներկայացուցիչները տեղյակ են Հայաստանի հետ այս ծրագրից ու նաև պատրաստակամ են վարժարանի խմբի հետ սեպտեմբերին գալու Հայաստան:

«Ակոսում»
Զարմանք ու հիացմունք է առաջացնում այն փաստը, որ Հայաստանից Թուրքիա են եկել մի խումբ սովորողներ, որ նպատակ ունեն հարևան երկիրը տեսնելու, ճանաչելու, շփվելու: Այստեղ նույնպես շատ ջերմ ընդունելության արժանացանք: Զրույցներ, հարց ու պատասխան ու մեծ ոգևորություն: «Ակոս» թերթի խմբագրակազմը իր օրվա գործը թողել, միացել էր մեր խմբին. նրանց ամեն բան հետաքրքիր էր՝ իչպե՞ս ենք եկել, ի՞նչ նախագծով, ի՞նչ գիտեն սովորողները Թուրքիայի, Ստամբուլի, Դինքի մասին: Նրանց զարմացրել էր կրթահամալիրի սովորողների պատրաստվածությունը, տեղեկացվածությունը: Մեր սովորողներն անկաշկանդ հարցեր էին ուղղում, իրնց կարծիքն էին արտահայտնում: Հասկացանք, որ այստեղ էլ ենք սպասված հյուր:

Ստամբուլը
Թուրքիայի տասից ավելի քաղաքներում եմ եղել՝ Վալեից մինչև Իզմիր, Սարպիից Ստամբուլ: Ստամբուլի էներգետիկան ուրիշ է: Քաղաքը ազգային, աշխարհագրական, կրոնական և մշակութային ցնցող միաձուլում է: Եթե նայեք աշխարհի քարտեզի վրա, ապա անմիջապես կնկատեք քաղաքի բաժանումը երկու մասի: Բաժանումը զուտ աշխարհագրական է. քաղաքը ձգվում է Բոսֆորի նեղուցի երկու կողմերում, Սև և Միջերկրական ծովերի միջև հիմնական և միակ նավարկելի ուղին է: Ստամբուլը հակադրությունների քաղաք է, մշակութային ու առևտրային կենտրոն:

Անկախ օրվա ժամից ու եղանակից Ստաբուլի փողոցները միշտ մարդաշատ են: Այստեղ կարելի է հանդիպել տարբեր ազգերի, կրոնի մարդկանց: Ստամբուլի ազգային խայտաբղետությանը յուրահատուկ երանգ էին հաղորդում սեբաստացիները, ովքեր մեծ վստահությամբ քայլում էին փողոցներում, ուզում էին ամեն ինչ տեսնել, համտեսել ու գնել: Սեբաստացիների համար ոչ մի դժվարություն չկա: Խանութից խանութ էին վազում, նվերներ գնում, գին գցում: Դա տեսնելու բան է. էս խանութպանները, ոչ կարգին անգլերեն գիտեն, ոչ էլ ռուսերեն: Մեր միջից էլ թուրքերեն մի քանի բառ իմացողը Լևոնն էր: Դե պատկերացրեք մեր բազմալեզու խոսելը խանութում, մետրոյում և այլուր: Իսկ ես, ընդհանրապես միայն հայերեն էի խոսում. լավ էլ հասկանում էին :)))) Մենք անցնում էինք քաղաքի նեղլիկ փողոցներով, մզկիթներում ու եկեղեցիներում զմայլվում խճճված ու բազմագույն նախշերով, հիանում միջնադարյան ամրոցներով ու հուշարձաններով: Մեզ համար գրավիչ էր տրանսպորտից օգտվելը: Ավտոբուսի երկու տեսակ կա՝ սովորական քաղաքային և արագընթաց՝ մետրոբուս, որոնք ունեն իրենց մայրուղու գոտին, որն ընդգրկում է քաղաքի կենտրոնը և կապում է Բոսֆորի կամրջի երկայնքով եվրոպական և ասիական հարավային հատվածները: Սեբաստացիներն ավտոբուսում մի աննկարագրելի արկած են: Մեզ թվում է, թե ոչ ոք չի հասկանում մեզ ու խոսում ենք բարձր, ծիծաղում, մեկ էլ մի ձայն. «Հայաստանի՞ց եք»: Ուրախությունը կրկնապատկվում է, ու սկսում ենք մեր անծանոթ բարեկամի հետ զրուցել: Ստամբուլում լայն տարածում ունի նաև մետրոն՝ 62 կայարան, որոնք բոլորը գտնվում են քաղաքի եվրոպական հատվածում:

Շարունակ տեղացող մանրամաղ անձրևը քաղաքի գույները կորցրել էր մշուշի մեջ: Նախորդ տարվանից հիշողությանս մեջ մնացել էր Բոսֆորի զմրուխտե երանգը, որը նույնպես ձուլվել էր մշուշին: Բոսֆորով պտույտի ողջ ընթացքում հորդ անձրև էր տեղում, որքան առաջանում էինք դեպի նեղուցի խորքը, այնքան անձրևն ավելի էր ուժգնանում: Մեր սովորողներին նույնիսկ անձրևը չէր խանգարում. նավի խցից շարունակ ներս ու դուրս էին անում, անձրևի տակ խաղում, նկարվում էին, վայելում ամեն մի պահը (Ստամբուլը՝ Բոսֆորի նեղուցի ու Մարմարա ծովի ջրերից):

Բացահայտումները
Ինձ համար բացահայտում էր Թևատրոսյան Վալերան՝ Միլենայի եղբայն ու նրա հակապատկերը: Այս տղայի մեջ կյանքը եռում էր, նա իր դրական էներգետիկան սփռում էր ամենուր, իր ընտանիքին այնքան սեր էր տալիս, էլ չեմ ասում, թե ինչպես էր խելքահան արել պոլսահայ աղջիկներին (Ստամբուլում):

Անի Սարգսյանի հետ ճամփորդելն ամեն անգամ բացահայտում է: Անիին բոլորը գիտեն որպես միշտ դժգոհող: Բայց նրա հետ ճամփա գնացեք, և նա ձեր ճամփորդական օրերը կկենդանացնի իր ֆոտոխցիկից, որտեղ արտացոլվում է ողջ տրամադրությունը:

Ճանապարհի բացահայտում է Ստամբուլից Երևան ապրանք ներկրողների հետ ավտոբուսում գտնվելը: Ինչպիսի մանր խարդավանքների են տիրապետում նրանք, դա էլ յուրատիպ ուսուցում էր: Դրա հետ մեկտեղ մեր սովորողներն էլ նրանց համար էին բացահայտում: Հատկապես Լևոնն ամենապահանջվածն էր:
Սեբաստացիներն իրենց անկաշկանդությամբ, ջերմությամբ, ընկերասիրությամբ Ստամբուլը փոխեցին:
Այս ճամփորդությունը շատ էի կարևորում մի քանի պատճառով.

Պատանիները չպետք է իրենց մեջ կրեն անցյալի գենետիկ հիշողությունը, պետք է իրենց հարևան երկիրը ճանաչեն ու տեսնեն որպես մշակութային, պատմական արժեք:
Երևանի և Ստամբուլի դպրոցականների, ուսուցիչների կապի ու ընկերության հաստատումը:
Հայրենագիտական շուրջ 4000 կիլոմետր ձգվող երթուղի, որի ընթացքում շարունակ սովորում ես։

Ճամփորդության հաջողության գրավականն են նաև ճամփի ընկերները: Նախագծային խումբը մեկը մյուսին լրացնող, իրար օգնող ուրախացնող մարդիկ էին:
Նախագիծը համարում եմ ստացված: Շնորհակալ եմ Տատյան վարժարանի տնօրեն տիկին Ալիսին ու բնական գիտություններ դասավանդող Սիբելին Ստամբուլյան օրերը կազմակերպելու, ջերմացնելու համար: Շնորհակալ եմ մասնակից սովորողների ծնողներին, որ վստահեցին, ու իրենց երեխաները դարձան իրական ճամփորդությամբ ուսուցման մասնակից:

Նախապատրաստական աշխատանքների փաթեթ

Թվացյալ սահմաններ #1 փաթեթ
Հարսանիքի ավանդույթները ու նշանադրությունը Թուրքիայում. Լևոն Սահակյան
Հին Պոլիսից մինչև մերօրյա Ստամբուլ. Միքայել Կամենդատյան
Հայերը Ստամբուլում. Ֆելիքս Եղիազարյան
Մնացին հաշված օրեր. Միլենա Թևատրոսյան

Ճամփորդական պատում, ֆոտոշար

Խմբագիր՝ Հասմիկ Ղազարյան

By Տաթև Աբրահամյան

Նման հրապարակումներ

Թողնել պատասխան Չեղարկել պատասխանը

Վերջին թարմացումներ

Դասվարը՝ «Իմացումի հրճվանք» կրթական ծրագրի կրող

Աջակողմյան ձի

Սովորողներին առաջարկվող փորձեր․«Իմացումի հրճվանք» ծրագիր

Հորդանան․ ճամփորդական նոր ուղղություն