Ուզում եմ շարունակել նախորդ՝ «Ավագ դպրոց. մարտահրավերներ և զարգացում» հոդվածը: Որպես հիշեցում՝ ասեմ, որ դա Ավագ դպրոցում առկա խնդիրների մասին էր, իսկ որպես Ավագ դպրոցի զարգացման ճանապարհ՝ մատնանշված էր սովորողների իրականացրած հասարակական-կամավորական նախագծերը, որոնք դարձան հունվարյան ճամբարի բաղկացուցիչ: Նման աշխատանք կազմակերպելու համար կարիք զգացվեց ուսումնասիրելու աշխարհում և Հայաստանում առկա փորձը՝ ոչ այնքան «կամավորական աշխատանք» ասվածը հասկանալու, այլև դրա զարգացումներն ավելի լավ պատկերացնելու համար:
Կամավորականությունը, որպես կամընտրական՝ ոչ պարտադիր գործունեության ձև, լայն տարածում ունի աշխարհում: Կամավորական գործունեությունը հստակ կարգավորված է մի շարք երկրներում՝ Խորվաթիա, Լեհաստան, Հունգարիա, Իտալիա, Լատվիա, Լիտվա, Լյուքսեմբուրգ, Մակեդոնիա, Չեխիա, Պորտուգալիա, Ռումինիա, Իսպանիա, Գերմանիա և այլն: Կամավորական գործունեությունը կարգավորվում է կա՛մ առանձին իրավական ակտով, կա՛մ հասարակական կազմակերպությունների, կա՛մ էլ հիմնադրամների մասին օրենքներով: Առավել մեծ խանդավառությամբ կամավորական գործունեության մեջ ներգրավված են ամերիկացի պատանիները. նրանց շուրջ 59%-ը ներգրավված է հասարակական-բարեգործական որևէ կազմակերպության գործունեության մեջ:
Հայաստանում կամավորական գործունեությունը հեռու է բավարար լինելուց: Ըստ ուսումնասիրությունների՝ մեր երկրում կամավորական աշխատանքով զբաղվում է երիտասարդության ընդամենը 5 տոկոսը: Նմանօրինակ տխուր փաստը մասնագետները բացատրում են «Կամավոր աշխատանքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագծում չկարգավորված, հստակեցման և խմբագրման կարիք ունեցող դրույթների առկայությամբ: Սակայն, երևույթը, կարծում եմ, շատ ավելի խորքային է: Մեր հասարակությունը, ցավոք, լրջագույն խնդիրներ ունի՝ կյանքի որակի բարձրացման, երկրում աղքատության նվազեցման, տնտեսության կայուն զարգացման, առողջապահության, միջին խավի ձևավորման, կրթական, հոգեբանական և այլն: Քանի դեռ լուծված չեն այդ խնդիրները, հազիվ թե կարելի կլինի երկրում կամավորականության հետ կապված արդյունավետ լուծումներ առաջարկել:
Այժմ փորձեմ ներկայացնել «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի ավագ դպրոցի հունվարյան նախագծային ճամբարի մի խումբ 12-րդ դասարանցիների՝ Արևելյան, Միջին և Ավագ դպրոցներում իրականացրած կամավորական գործունեությունը:
Ճամբարի առաջին օրը 12-րդ դասարանցիներին ներկայացվեցին կամավորական աշխատանքի սկզբունքները, ուղղություններ։ Այնուհետև, ըստ սովորողների նախասիրությունների և հետաքրքությունների՝ գրանցվեցին նախագծային բոլոր այն ուղղությունները, որոնք առաջարկեցին իրենք սովորողները: Հաջորդ օրը նախաձեռնությունը նախագծի վերածեցինք, ասել է թե՝ նշեցինք տևողությունը, նպատակը, ակնկալվող արդյունքը, մասնակիցներին և այլն:
Տեղում՝ Արևելյան դպրոցում, փոքրիկ ուսումնասիրություն կատարելու անհրաժեշտություն զգացվեց՝ նախ ծանոթանալու, ապա նաև հասկանալու համար թիրախային խմբում ընդգրկված սովորողների հետաքրքությունները:
Արևելյան դպրոցում իրականացվել են հետևյալ նախագծերը՝
«Տրամաբանում ենք միասին» (նախագիծը՝ Արմինե Գևորգյանի և ընկերների)
«Լապտերիկ» (նախագիծը՝ Աստղ Կիրակոսյանի և ընկերների)
Թարգմանական հմտություններ (նախագիծը՝ Շուշան Եփրկյանի և ընկերների)։
Միջին դպրոցում՝ «Լուսանկարչական հմտություններ» (նախագիծը՝ Մելինե Մարտիրոսյանի և ընկերների), Ավագ դպրոցում՝ «Իմ երազանքի մասնագիտությունը» նախագիծ (Լուսինե Ավետիսյանի, Հովսեփ Զուրաբյանի, Նինա Կարապետյանի)։
Առակա մտահոգությունները, անհանգստությունները և ձախողումները հասկանալու համար, կարծում եմ, կարևոր էր 12-րդ դասարանցիների և Արևելյան դպրոցի սովորողների՝ երկշաբթյա ճամբարային գործունեությունն ամփոփող ներկայացում-քննարկումը:
12-րդ դասարանցիների կատարած կամավորական գործունեությունը, բնականաբար, ուներ թերություններ՝ աշխատանքներում ընդգրկված էր սովորողների փոքր խումբ, նախագծերը մշակման կարիք ունեին, փորձի և ինքնավստահության պակաս կար, բայց և այնպես, համբերատար աշխատելու դեպքում, կարծում եմ՝ 12-րդ դասարանցիների համար կամավորական գործունեությունը կարող է դառնալ ոչ միայն հունվարյան ճամբարի, այլև ուսումնական երրորդ շրջանի բաղկացուցիչ՝ Ավագի դպրոցի կազմակերպման համար ապահովելով հետաքրքիր զարգացում: Կարծում եմ՝ դրա համար նախ և առաջ հարկավոր է հետևյալը՝
կրտսեր և միջին դպրոցներում խրախուսել «Սովորող-սովորեցնող» նախագծերը՝ փորձելով հնարավորինս երկարաձգել նախագծերի տևողությունը և պարբերականությունը՝ դնելով հեռահար նպատակներ և խնդիրներ.
փորձի փոխանցման համար կարևոր պայման դիտարկել հայաստանյան աշխատաշուկայում հաջողություններ գրանցած ձեռներեցների՝ դեռահասների հետ շարունակական հանդիպումները.
ավագ դպրոցի ուսումնական պլանում, 12-րդ դասարանցիների համար կոնկրետացնել կամավորական աշխատանք իրականացնելու անհրաժեշտությունը՝ այն համարելով որպես ուսումնական փորձառություն.
կամավորական գործունեությունը դիտարկել որպես ավագ դպրոցի երկարաժամկետ նախագծերը կրտսեր դպրոցականներին փոխանցելու հնարավորություն.
ավագ դպրոցում կամավորական գործունեություն իրականացնող սովորողներին ուսումնական տարվա ավարտին տալ վկայագրեր՝ ի հավաստումն նրանց իրականացրած գործունեության: Պարզվում է՝ դա մեր սովորողին օգնում է միջազգային ուսումնական հաստատություններ ընդունվելու և հայաստանյան շուկայում բարձր վարձատրվող աշխատանք գտնելու համար:
Տարիներ շարունակ «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում իրականացվող «Սովորող-սովորեցնող» նախագծերին շարունակականություն տալու դեպքում Ավագ դպրոցում կարող ենք ունենալ կամավորական ամենատարբեր գործունեությամբ զբաղվող սեբաստացիական խմբեր, որոնք առավել հետաքրքիր, առավել կենդանի, առավել արդյունավետ կդարձնեն մեր շրջանավարտների ուսումնական գործընթացը:
Տեսանյութերը և լուսանկարը՝ Աստղ Կիրակոսյանի, 12-րդ դասարան