Նամակներ բարու և գեղեցկության մասին

Դմիտրի Լիխաչյովը իր《Նամակներ բարու և գեղեցկության մասին》գրքում ինքնատիպ երկխոսություն է ձևավորում տարիների փորձ ունեցող իմասնացած մարդու և երիտասարդ սերնդի ներկայացուցչի միջև։ Այս պայմանական ձևը, որն ընտրել է հեղինակը, հետաքրքիր անմիջականություն է ստեղծում և թույլ տալիս անցում կատարել գրող- ընթերցողից` ծնող – երեխա, ավագ – կրտսեր ընկերներ։ Կոնտակտի յուրօրինակ ձև է`ավելորդություններ չպարտադրող, մտերմիկ ու հաճելի։ Տարիների փորձն ու վաստակը հեղինակի խոսքը դարձնում են արժեքավոր, ուսանելի, ծանրակշիռ ու խոհուն։ Հենց միայն նախաբանը, որտեղ հեղինակն անդրադառնում է, թե ինչու է գրել գիրքը, բավարար է, որպեսզի հասկանալի լինի որ գործ ունենք իսկական ուսուցչի խոսքի հետ` մանկավարժական ամբողջ հմայքով.《Իմ խորին համոզմամբ բոլոր ժողովուրդների համար բարին և գեղեցիկը նույնն են։ Նույնն են երկու իմաստով. բարին և գեղեցիկը հավերժական ուղեկիցներ են, նրանք միասնական են և նույնն են բոլոր ժողովուրդների համար։ Սուտը չարիք է բոլորի համար։ Շիտակությունն ու ճշմարտացիությունը, ազնվությունն ու անշահախնդրությունը միշտ բարիք են։ Իմ《Նամակներ բարու և գեղեցկության մասին》գրքում, որը նախատեսված է երեխաների համար, փորձում եմ ամենապարզ հիմնավորումներով բացատրել, որ բարու ետևից գնալը մարդու համար ամենաընդունելի և միակ ճանապարհն է։ Այն փորձված է, հուսալի, օգտակար թե՛ առանձին մարդու, թե՛ ամբողջ հասարակության համար։ Իմ նամակներում չեմ փորձում բացատրել, թե ինչ է բարին, և ինչու է բարի մարդը ներքուստ գեղեցիկ և ներդաշնակ ինքնին, հասարակության և բնության հետ։ Համաձայնությունը մարդկանց, տարբեր ժողովուրդների միջև ամենաթանկարժեք բանն է, և մարդկությանը հիմա ամենաանհրաժեշտը》։

Տասներկուերորդ նամակ-Մարդը պետք է մտավորական լինի

Դմիտրի Լիխաչովը ռուս գիտնական և ակադեմիկոս է։ Նրա «Նամակներ բարու և գեղեցիկի մասին» աշխատանքի միջոցով հեղինակը բացատրում է իր պատկերացումը ինտելեկտի մասին։

Հիմնականում ես համաձայն եմ հեղինակի հետ։ Միակ բանը, որի հետ համաձայն չեմ, այն էր, որ պատմվածքում ինտելեկտը ներկայացված է մաքրասիրության օգնությամբ: Ըստ իս ինտելեկտուալությունը ավելի շատ պայմանավորված է ոչ նյութական արարքներով։ Ինտելեկտուալ կարող է լինել նաև «փնթի» մարդը:

Իմ կարծիքով հեղինակի ասելիքը կարելի է ցույց տալ երկու նախադասությունների միջոցով.

Ինտելեկտուալությունը ոչ միայն գիտելիքների, այլև ուրիշին հասկանալու ունակության մեջ է:

Ինտելեկտուալությունը ունակություն է` ըմբռնելու, ապրումակցելու, այն համբերատար վերաբերմունք է աշխարհի ու մարդկանց հանդեպ:

Այս պատմությանը նայելով կարելի է ասել, որ հեղինակ-հերոսը իր առօրյա կյանքում շատ է մտածում տարբեր հարցերի շուրջ և փորձում տալ դրանց բացատրությունը։

Տասնութերորդ նամակ-Սխալվելու արվեստը

Ինչպես հեղինակն է նշում կյանքում սխալներն անհամեմատ ավելի շատ են լինում, քան սառցադաշտում: Եվ սխալից դուրս գալ,ուղղել սխալներն անմիջապես ու …. գեղեցիկ : Այո, գեղեցիկ:Այս աշխարհում անսխալ մարդ չկա և ոչ ոք չի կարող իր կյանքի ընթացքում սխալներ արած չլինի:Միշտ կա մի բան, որի համար մարդը զղջում է, կամ ափսոսանքով է հիշում:

Անսխալ մարդիկ չեն լինում և սխալները մարդուն դարձնում են ավելի փորձառու: Սակայն կա մի մեծ վտանգ՝ չկրկնել կատարած սխալները:

Սենյակում փակվե՞լ: Կյանքն անիմաստ վատնե՞լ: Երևի թե ամենամեծ սխալն է, որ կարող ես անել կյանքում: Որոշ բաներ ստացվում են, որոշ բաներ չեն ստացվում, բայց դու չես կարող այնպես անել, որ ամեն ինչում հաջողես: Կյանքում ամեն տեղ, ամեն օր մեզ հնարավորություններ են տրված և չպետք է վախենալ սխալ քայլ կատարելուց:Կարող ես վախենալ, որ քեզ տրված այդ հնարավորությունները չօգտագործես և բաց թողնես ու հետո ափսոսաս: Շատ ավելի լավ զգացողություն է սխալվելը, քան հետո դա չփորձելու համար ափսոսալն ու փոշմանելը:

Դմիտրի Լիխաչյովի նամակները
1-ին նամակ
«Մեծը փոքրի մեջ»
Իհարկե յուրաքանչյուր բնագավառում էլ ավելի ճիշտ է մեծը փոքրի մեջ տեղավորել։Օրինակները բազմազան են։ Նույնիսկ նյութականը փոքրի մեջ տեղավորելն է անհնար։ Գիտության մեջ էլ, եթե ունես շատ գիտելիք, միտք, ապա այն պետք է գործածել բոլոր մանրուքներում, իսկ եթե սահմանափակվի <> նպատակներով, ապա կդադարի գիտնական լինելուց։
Անհատը, եթե ունի մեծ նպատակ, այն պետք է կրկին արտահայտվի նույնիսկ ամենաաննշան բաներում, բայց այս ամենի հետևում պետք է իշխի ազնվությունը, ստոր լինելուց բարի նպատակի չես հասնի։ Մեծը ամեն ինչի մեջ պետք է պահպանել։

2-րդ նամակ.« Երիտասարդությունը ամբողջ կյանք է»
Կյանքը շա՜տ հետաքրքիր է։ Ունենում ես ձեռքբերումներ, նույնիսկ նոր ընկերներ, շրջապատ, բայց ասեմ, հին ընկերներին ոչ ոք չի կարող փոխարինել։ Նույնիսկ,եթե ուշադիր լինենք,մեր ծնողների ընկերներն էլ մեծ տարիքում իրենց համակուրսեցիներն են,որոնց հետ ընկերացել են երիտասարդ տարիներում։
Իսկական ընկերներ երիտասարդ հասակում են ձեռք բերվում։ Պետք է պահպանել լավ ընկերությունը, որը շատ է օգնում, թե՛ ուրախության պահերին։ Այդ օրերին է երևում երիտասարդ տարիքում ձեռք բերվածդ։ Այդ իսկ պատճառով էլ պետք է մինչև ծերություն պահպանել երիտասարդությունը։ Երիտասարդ տարիքում ձեռք բերված ամեն ինչը գնահատել է պետք, չպետք է ծաղսես այդ տարիների ունեցածը, հետո հետ չես բերի։ Այդ տարիքում ենք ձեռք բերում աշխատելու հմտությունները նույնպես։ Երիտասարդ հասակում կատարած արարքները մնում են հիշողություններում, լավը ուրախազնում է, վատը՝ խանգարում։ Սա նույնպես հավատարմություն է խորհրդանշում։

5-րդ նամակ «Որն է կյանքի իմաստը»
Կյանքը իմաստավորվում է,երբ այտեղ կա նպատակ, իհարկե բարի ու իմաստալից, հակառակ դեպքում այն կլինի պարզապես՝ անիմաստ գոյություն։ Կյանքը նույնպես ունի իր կանոնը՝ մարդու կյանքում, նպատակներում և սկզբունքներում պետք է տիրի արժանապատվությունը, որպեսզի այն հիշելիս չամաչես։ Արժանապատվությունը պահանջում է լինել մեծահոգիբարի, ոչ եսասեր, լավ ընկեր ու նման լիքը ազնվություններ։ Կյանքը իմաստալից է լինում նաև այն ժամանակ, երբ դու ընդունում ես քո սխալը, ներողություն խնդրելը քան խորամանկելն ու խաբելը։ Խաբելով դիմացինին, կարծում ես, թե դու հաղթել ես, ո՛չ , կյանքում այնքան խելացի մարրիկ կան, որ քաղաքավարությունից ելնելով լռել են հասկանալով ձեր խաբեությունը։ Ունեցեք բարի նպատակ։

15-րդ նամակ «Նախանձի մասին»
Նախանձը նույնպես զգացմունք է, որին չպետք է թույլ տաս քեզ իշխի։ Դա մի էնպիսի զգացողություն է, որ հենց դրանից տուժում է նախանձողը։ Այն առաջանում է, երբ մրցակիցդ,որին դու ես էդպիսին տեսնում, քո մասնագիտությունից է տիրապետում և մի քանի քայլ առաջ է։ Սարսափելի բան է նախանձը և հիվանդագին։ Այն վանելու համար անկրկնելիությունը, ինքնուրույնությունը, որոշումների մեջ միայն թող ձերը լինի,դուք եղեք դու՛ք, և երբեք էլ չեք նախանձի, իսկ եթե դուք ձեզ մյուսներից չեք տարբերում, ինքներդ ձեզ օտար եք, ուրեմն դուք ձեզ չեք գտել և դեռ նախանձում եք։ Բարի եղեք։

27-րդ նամակ «Միասին լինել»
Միասին լինելու խնդիրներից է շփումը միմյանց հետ, հիմա բացակայում է,քանի որ մեզանում անհետանում են խաղերը, որոնց փոխարինում են հեռուստացույցերն ու նման շատ բաներ։ Հեռուստացույցը լուրջ հակառակորդ է, որտեղ առանձնանում են միմյանցից, բացակայում է շփումը։ Առաջ ընտանիքներում միասին լոտո էին խաղում, որը շփման և դաստիարակչական առումով շատ կարևոր էր։ Խաղերը՝ դրանք կլինեն բակային, թե ընտանեկան շատ կարևոր դեր են խաղում։ Մանկավարժական հաստատություններում պետք է ուշադրություն դարձնեն նրան, որ մեզանում անհետանում են խաղերը։ Սա միանգամից կապահովի և՛ ֆիզիկական և՛ ֆիզիկական զարգացումը կմիավորի դասարանը։ Մեզ մոտ շատ քիչ է մարդկային շփումը, որը կարևոր է միասին լինելու համար։ Միասին շփում կարող է հանդիսանալ երգչախումբը, որտեղ կրկին դեր է խաղում մարդկային շփումը։

4-րդ նամակ «Ամենամեծ արժեքը կյանքն է»
Կյանքը դա «Հոգի» է «Ոգի», շնչառություն, ամեն ինչ։ Հենց էնպես չեն ասում, երբ շնչել դադարում է մարդ, նշանակում է կյանքը կանգ է առել։ Կյանքը ապրել է պետք, դեն նետելով կենցաղային տպավորությունները։ Աձն պետք է տեսնել ամենուր։ Կյանքը ամենաթանկն է աշխարհում, պետք է այն նկատել նաև բնության, կենդանիների, ուրիշի և նույնիսկ մշակույթի մեջ։ Յուրխքանչյուր օր իր հետ բերում է մի նոր իմաստ մեր կյնանքում իր անսպասելի իմաստությամբ ու անկրկնելիությամբ։ Այդ իսկ պատճառով պետք է ձեռքազատվենք այն մտքերից,ինչը ճնշում է հոգին և թույլ չի տալիս ընկալել կյանքը, նրա արժեքների հետ միասին։Պետք է մտածել ամենակարևորի մասին՝ դեն նետելով դատարկ հոգսերը։ Կյանքը արժեքավորելու,իմաստ մտցնելու համար մարդհանց,բնության,քաղաքի,փողոցի մեջ էլ փնտրեք լավագույնը,նկատեք գեղեցիկը։
Կյանքը սահմաններ չունի, կա կյանքի ոլորտ ,որտեղ մարդն է ապրում։ Կյանքն ամենաթանկն է աշխարհում իր ողջ տևողությամբ՝ և՛ անցյալում, և՛ ներկայում, և՛ ապագայում։ Այն անվերջ խորն է։ Միշտ հանդիպում ենք ինչ-որ բանի, որ առաջ չէին էլ նկատել որը հիացնում է իր անսպասելի իմաստությամբ։ Գնահատեք, ապրեք, զգացեք կյանքը՝ երեկ, այսօր և վաղը։

Շատերը կարծում են, թե ինտելիգենտ մարդը նա է, ով շատ է կարդացել, ստացել լավ կրթություն, շատ է ճամփորդել, գիտի մի քանի լեզու: Ինտելիգենտությունը ոչ միայն գիտելիքների, այլև ուրիշին հասկանալու ունակության մեջ է: Ինտելիգենտությունը ունակություն է` ըմբռնելու, ապրումակցելու, այն համբերատար վերաբերմունք է աշխարհի ու մարդկանց հանդեպ։ Դմիտրի Լիխաչյովը իր《Նամակներ բարու և գեղեցկության մասին》գրքում ինքնատիպ երկխոսություն է ձևավորում տարիների փորձ ունեցող մարդու և երիտասարդ սերնդի ներկայացուցչի միջև։ Տարիների փորձն ու վաստակը հեղինակի խոսքը դարձնում են արժեքավոր և ուսանելի։ Իմ《Նամակներ բարու և գեղեցկության մասին》գրքում, որը նախատեսված է երեխաների համար, փորձում եմ ամենապարզ հիմնավորումներով բացատրել, որ բարու ետևից գնալը մարդու համար ամենաընդունելի և միակ ճանապարհն է։ Հեղինակն իր նամակներում չի փորձում բացատրել, թե ինչ է բարին, և ինչու է բարի մարդը ներքուստ գեղեցիկ և ներդաշնակ հասարակության և բնության հետ։ Լիխաչովն ասում է, որ ինտելիգենտ չի նշանակում շատ կարդացած ու բարձրագույն կրթություն ստացած մարդ, որովհետև կան մարդիկ ,որ ստացել են բարձրագույն կրթություն, բայց, իրենց վերաբերմունքով ինձ համոզել են, որ դիպլոմի թղթի կտորի մեջ չէ ինտելեգենտությունը։ Կարևորը ներքնապես զուսպ, բարեհամբույր, հյուրասեր ու բարյացակամ լինելն է։ Սակայն կան մարդիկ, որ , ինչպես այս նամակում է ասվում, դպրոցական կրթություն ունեն, բայց հարգել գիտեն մեծին, հասկանում են փոքրին, ստեղծում են, շրջապատը բարեկարգում են ու համբերատար են բոլորի հանդեպ։

Նամակ չորրորդ

Ամենամեծ արժեքը կյանքն է

Կարդալով Դ.Լիխաչյովի նամակները հասկանում ես,որ դրանք ուղղված են մարդու դաստիարակությանը, ինքնակրթությանը,բարու և գեղեցիկի ։

Ինձ համար առանձնացրել եմ չորրորդ նամակը։ Կյանքի ամենամեծ արժեքը հենց ինքը կյանքն է։ Հաճախ խճճվելով կենցաղի մեջ չենք նկատում, թե ինչպես է ընթանում մեր կյանքը։ Բայց պետք է հասկանանք,որ ամենամեծ պարգևը,որ տրվել է մեզ մեր կյանքն է։ Ուստի լինենք երջանիկ, ապրենք երջանիկ պահերով,մեր առջև դնենք նպատակներ,ունենանք և հասնենք մեր երազանքին։ Կարողանանք լավ մարդ լինել,բարություն չանենք փառասիրությունից ելնելով։ Գեղեցիկ ապրելով գեղեցկացնենք նաև մեր շրջապատը։ Կարողանանք կրթել ու դաստիարակել մի սերունդ,որը տարբերվող է, ազատ է` անկաշկանդ։ Լավ մարդ լինենք։ Գոհանանք մեր ունեցածով և արժևորենք մեզ և մեր կյանքը։

Քսանվեցերորդ նամակ ՝ Սովորե՛լ սովորեք

Արդեն հեռու և միֆային չեն այն օրերը, որ մարդկության զգալի աշխատանքները իրենց վրա են վերցնելու ռոբոտները, դրա համար, այո՛, տեղին է ասված «Սովորե՛լ սովորեք»ը։ Այսօրվա մարդը պետք է, անկախ իր մասնագիտության, վարած պաշտոնի, սովորի նորը, ավելի արդիական մասնագիտություն՝ ժամանակին համընթաց, ունենա այնպիսի գիտելիք, որ միշտ աշխատաշուկայում պահանջված լինի։

Քսանյոթերորդ նամակ՝ Չորրորդ չափումը

Առանց հիշողության մարդ ոչինչ է։ Մարդու կյանքի կարևոր մաս է հիշողությունը։ Այն ցույց է տալիս և արժևորում է քո ներկա եսը։

Նամակ 18-րդ. Սխալվելու արվեստը
Մարդը սխալական է, և ամաչել սխալվելուց կամ չխոստովանել առաջինը հենց ինքն իրեն, կարող է կործանման տանել, քանի որ միայն սխալը հասկանալով և գիտակցելով է հնարավոր ուղղել այն, լուծումներ փնտրել ու գտնել։
Դեռ փոքրուց երեխային պետք է սովորեցնել, որ սխալվելը սարսափելի կամ անելանելի չէ. առավել վատ է սխալը չգիտակցելով անընդհատ այն կրկնելը։ Երեխան պետք է իմանա, որ սխալվելը հնարավորություն է տալիս կրկին փորձելու, և այն չպետք է պատճառ դառնա նպատակից ետ կանգնելու, փորձություններից հիասթափվելու. ճիշտ հակառակը ծնողի, շրջապատող մարդկանց առաքելությունը պետք է լինի երեխայի մեջ պայքարելու, անընդհատ փորձելու ձգտում սերմանելը, ոգևորելը, քաջալերելը։

Նամակ 46
Բարության ոիղիներով
14 տարեկան էի, երբ հասարակական կազմակերպություններից մեկի կազմակերպած《Արժեհամակարգը մարդու կյանքում》թեմայով սեմինարների էի մասնակցում։ Հենց այդ ժամանակ սկսեցի ավելի խորը գիտակցել արժեհամակարգի կարևորությունը։ Ցանկացած որոշման հիմքում պիտի լինի ձևավորված արժեհամակարգը , հակառակ դեպքում մարդը որպես անհատ գոյություն չի ունենա, հակառակ դեպքում իր քայլերը, որոշումներն անհասկանալի ու ոչ նպատակաուղղված կլինեն, հակառալ դեպքում շատ հեշտ կարելի է տրվել գայթակղությունների և սխալ, անթույլատրելի որոշումներ կայացնել` մանր նպատակների հասնելու համար։ Երբ ունենում ես ձևավորված արժեհամակարգ, երբ գիտես, թե ինչն է քեզ համար առաջնայկնը, ինչը` երկրորդականը, այդ որոշումները ինքնաբերաբար են գալիս, դու այլևս չես էլ մտածում` խաբել, թե` ոչ, գողանալ, թե` ոչ, դավաճանել, թե` ոչ, որովհետև երբևէ քո փոքր, ճղճիմ նպատակները չեն դառնում քեզ համար ամենակարևորը, չեն դրդում սխալ որոշումներ կայացնել…. Արժեհամակարգի հիմքում դնելով լավը, դրականը, բարին, օգտակարը, հիմք ենք դնում բոլոր ճիշտ ու լավ որոշումներին…. Սպառողների հասարակությունը դատապարտված է կործանվան, միայն բարիք ստեղծողների հասարակությունն է ունակ առաջընթաց ապրել….